Вы­ступ­ле­ние Пре­ди­ден­та РК на тор­же­ствен­ном со­бра­нии, по­свя­щен­ном Дню Неза­ви­си­мо­сти Рес­пуб­ли­ки Ка­зах­стан в Астане 14 де­каб­ря 2013 го­да.

Қым­бат­ты отан­дастар!

Құрметті қазақстан­дықтар!

Бар­ша ар­ма­ны­мы­здың асқары, бақыты­мы­здың ба­ста­уы болған ұлық ме­ре­ке – Тәуелсіздік күні – елімізге, әрбір аза­ма­ты­мызға құтты бол­сын!

22 жыл бұрын біз Мәңгілік Ел бо­лу­дың біре­гей қада­мын жа­са­дық. Дүйім дүни­е­ге тәуелсіздігімізді жа­рия еттік. Бұл – ата-ба­ба­ла­ры­мы­здың ар­ма­ны ақиқатқа ай­на­лып, азаттыққа қолы­мыз жет­кен аса қаси­етті күн. Бұл – ұрпақта­ры­мыз ұлы елдің ұла­ны, азат елдің ақиығы ата­нуы­на жол ашылған қастерлі күн. Бұл – тілімізді жаңғыр­тып, дінімізді қай­тарған, та­рихы­мы­зды түген­деп, тағды­ры­мы­зды таңдаған ұлы күн. Тәуелсіздік – тәуекелі жет­кен­дердің ғана пе­ше­несіне бұйы­ра­тын бақыт. Бүгін Мәңгілік Еліміздің жаңа ғасыр­дағы жаңғыру жо­лы – "Қазақстан 2050" стра­те­ги­я­сы дүни­е­ге кел­ген күн.

Ува­жа­е­мые ка­зах­стан­цы!

16 де­каб­ря 1991 го­да в со­звез­дии на­ций ми­ра за­жглась но­вая звез­да – Рес­пуб­ли­ка Ка­зах­стан. В этот день мы на­ча­ли свой Ка­зах­стан­ский Путь. Мы ре­а­ли­зо­ва­ли ве­ли­кую мис­сию - ста­ли пер­во­про­ход­ца­ми Неза­ви­си­мо­сти. Вре­мя ле­тит быст­ро. Се­год­ня то, что бы­ло сра­зу по­сле рож­де­ния неза­ви­си­мо­го Ка­зах­ста­на, это уже уда­ля­ю­ща­я­ся в Веч­ность Ис­то­рия. Об этом вре­ме­ни мы су­дим в срав­не­нии с ны­неш­ни­ми на­ши­ми ве­ли­ки­ми до­сти­же­ни­я­ми. Два­дцать два го­да на­зад мы толь­ко меч­та­ли о том, что смо­жем под­нять на­шу эко­но­ми­ку. А в этом го­ду Ка­зах­стан во­шел в чис­ло 50-ти наи­бо­лее кон­ку­рен­то­спо­соб­ных стран ми­ра.

На за­ре Неза­ви­си­мо­сти мы не вхо­ди­ли ни в ка­кие ми­ро­вые рей­тин­ги. Наш меж­ду­на­род­ный рей­тинг фак­ти­че­ски был ра­вен ну­лю. Ко­гда в 2006 го­ду я по­ста­вил за­да­чу вой­ти в "пя­ти­де­сят­ку" кон­ку­рен­то­спо­соб­ных стран ми­ра, очень мно­гие и в стране, и за ру­бе­жом скеп­ти­че­ски оце­ни­ли этот шаг. Но факт оста­ет­ся фак­том: мы все­го за 7 лет ре­ши­ли эту за­да­чу!

Пер­вое утро Неза­ви­си­мо­сти мы встре­ти­ли с пол­ным от­сут­стви­ем соб­ствен­ных фи­нан­сов, что­бы под­дер­жать на­шу мо­ло­дую ва­лю­ту. В ны­неш­нем го­ду мы от­ме­ти­ли 20-лет­ний юби­лей ка­зах­стан­ско­го тен­ге. Успеш­но ра­бо­та­ет ста­биль­ная фи­нан­со­вая си­сте­ма. Рас­тут со­во­куп­ные меж­ду­на­род­ные ре­зер­вы стра­ны. Их объ­ем уже ско­ро до­стиг­нет ис­то­ри­че­ско­го ре­кор­да в 100 мил­ли­ар­дов дол­ла­ров.

За эти го­ды мы вы­стро­и­ли эф­фек­тив­ную ре­ги­о­наль­ную по­ли­ти­ку, сба­лан­си­ро­ва­ли тем­пы раз­ви­тия всех об­ла­стей. В этом го­ду впер­вые про­ве­де­ны вы­бо­ры мест­ных аки­мов. На вы­бо­рах, в ко­то­рых участ­во­ва­ли боль­ше 7 ты­сяч кан­ди­да­тов, мас­ли­ха­ты из­бра­ли по­чти две с по­ло­ви­ной ты­ся­чи аки­мов го­ро­дов рай­он­но­го зна­че­ния, сел и аулов. Это 91% от об­ще­го чис­ла аки­мов в стране.

В пер­вые дни Неза­ви­си­мо­сти мно­гим бы­ло слож­но пред­ста­вить, ко­гда и как нам удаст­ся ре­шить бо­лез­нен­ные со­ци­аль­ные про­бле­мы, ко­то­рым, как то­гда ка­за­лось, не бы­ло кон­ца. Се­год­ня в Ка­зах­стане рас­тет ка­че­ство бла­го­со­сто­я­ния на­ро­да, в де­сят­ки раз вы­рос­ли до­хо­ды лю­дей. Про­стая циф­ра. С 2000 по 2013 го­ды ка­зах­стан­цы со­вер­ши­ли око­ло 61 мил­ли­о­на за­ру­беж­ных де­ло­вых и ту­ри­сти­че­ских по­ез­док по все­му ми­ру. За эти же го­ды на­шу стра­ну по­се­ти­ло око­ло 46 мил­ли­о­нов за­ру­беж­ных го­стей. Это го­во­рит, пре­жде все­го, о воз­рас­та­ю­щем бла­го­по­лу­чии на­ших граж­дан и гло­баль­ном ин­те­ре­се к на­шей Ро­дине.

Се­год­ня по про­грам­ме "Бо­ла­шак" ка­зах­стан­цы обу­ча­ют­ся в луч­ших ВУ­Зах 33-х стра­нах ми­ра. "Бо­ла­ша­ков­цев" - уже бо­лее 10 ты­сяч че­ло­век. По дан­ным Ор­га­ни­за­ции эко­но­ми­че­ско­го со­труд­ни­че­ства и раз­ви­тия (ОЭСР), в 2012 го­ду 65 ты­сяч ка­зах­стан­цев обу­ча­лись в раз­ных ми­ро­вых уни­вер­си­те­тах. Кро­ме "бо­ла­ша­ков­цев" это де­сят­ки ты­сяч мо­ло­дых ка­зах­стан­цев, ко­то­рым обу­че­ние опла­чи­ва­ют ро­ди­те­ли. Все это ста­ло воз­мож­ным бла­го­да­ря ро­сту бла­го­со­сто­я­ния и воз­мож­но­стей ка­зах­стан­цев.

За по­след­ние 4 го­да, ко­то­рые для ми­ро­вой эко­но­ми­ки бы­ли кри­зис­ны­ми, мы под­ня­ли сред­не­ме­сяч­ную зар­пла­ту учи­те­лей по­чти в 2 ра­за. У нас за 22 го­да про­изо­шла на­сто­я­щая ав­то­мо­биль­ная ре­во­лю­ция! Ес­ли в 1992 го­ду лег­ко­вых ав­то­мо­би­лей у ин­ди­ви­ду­аль­ных вла­дель­цев бы­ло 885 ты­сяч, то в 2013 го­ду их ко­ли­че­ство со­ста­ви­ло 3 мил­ли­о­на 600 ты­сяч. Это - рост в бо­лее чем в 4 ра­за.

Два­дцать два го­да на­зад Ка­зах­ста­ну пред­ре­ка­ли де­мо­гра­фи­че­ский спад. Но этот про­гноз, как и мно­гие дру­гие мрач­ные, не оправ­да­лись. За го­ды Неза­ви­си­мо­сти в Ка­зах­стане ро­ди­лось 6 мил­ли­о­нов 736 ты­сяч де­тей! Бла­го­да­ря то­му, что мы уде­ля­ем осо­бое вни­ма­ние под­го­тов­ке вра­чей и, в це­лом, здра­во­охра­не­нию, толь­ко за 9 ме­ся­цев ны­неш­не­го го­да в Ка­зах­стане успеш­но про­ве­де­но 40 ты­сяч раз­лич­ных опе­ра­ций на серд­це. Из них по­ряд­ка 10-ти ты­сяч на от­кры­том серд­це! Все это де­ла­ет­ся бес­плат­но, а зна­чит, за го­су­дар­ствен­ные день­ги! Та­ко­го нет в стра­нах ми­ра! За эти го­ды по "Бо­ла­ша­ку" под­го­тов­ле­но 560 ква­ли­фи­ци­ро­ван­ных вра­чей. И каж­дый из них ле­чит лю­дей, кон­суль­ти­ру­ет, ста­жи­ру­ет мо­ло­дых спе­ци­а­ли­стов. Все это - кон­крет­ный ре­зуль­тат двух де­ся­ти­ле­тий ре­а­ли­за­ции пла­на по раз­ви­тию здра­во­охра­не­ния, за­бо­ты о ма­те­рин­стве и дет­стве, по­жи­лых лю­дях. Са­мый глав­ный ре­зуль­тат – рас­тет сред­няя про­дол­жи­тель­ность жиз­ни, сни­зи­лась смерт­ность, уве­ли­чи­ва­ет­ся на­се­ле­ние стра­ны. Это ос­нов­ной и глав­ный по­ка­за­тель, ко­то­рым мы мо­жем гор­дить­ся.

Два­дцать два го­да на­зад мы вы­бра­ли пра­виль­ный век­тор раз­ви­тия. Наш про­ект Ве­ли­кой Стра­ны мы обос­но­ва­ли в Стра­те­гии "Ка­зах­стан - 2030" и ре­а­ли­зо­ва­ли ее до­сроч­но, за пол­то­ра де­ся­ти­ле­тия. Неза­ви­си­мость да­ла нам воз­мож­ность сме­ло смот­реть в бу­ду­щее, яс­но ви­деть на­ши гря­ду­щие пер­спек­ти­вы. Этот ве­ли­чай­ший дар мы спол­на ис­поль­зу­ем сей­час, ре­шая ис­то­ри­че­ские за­да­чи Стра­те­гии "Ка­зах­стан-2050". Пер­спек­ти­ва 2050 го­да, ко­то­рая на­сту­пит че­рез 37 лет, сей­час ка­жет­ся от­да­лен­ной, но это – вполне ло­каль­ный про­ме­жу­ток вре­ме­ни. Мы пре­одо­ле­ва­ли нема­ло труд­но­стей и вре­мя все­гда бы­ло на­шим со­юз­ни­ком. Уве­рен – так бу­дет все­гда.

Қым­бат­ты отан­дастар!

Халқымыз үшін қашан­да Жеті са­ны­ның ор­ны бөлек. Жеті ырыс, жеті қабат көк, жеті қазы­на: ай­та бер­сек жеті са­ны­на бай­ла­ны­сты қаси­етті ұғым­дар өте көп. Еліміздің жаңа ғасыр­дағы ба­сты бағда­ры – "Қазақстан 2050" стра­те­ги­я­сы да жеті ба­сым­дықтан тұра­ды. Тәуелсіздіктің тар­туы ретінде халқымыз құн жет­пес Жеті қазы­наға ие бол­ды.

Бірінші қазы­на – Ал­тай мен Аты­ра­удың, Арқа мен Ала­та­удың ара­сын ен жай­лап, еркін көсілген Мәңгілік Еліміз. Біз ше­ка­ра­мы­зды ше­ген­деп, іргемізді бекіттік, көршімен та­ту, алы­спен сый­лас, ісі ілгері басқан жа­сам­паз Ел бол­дық. Біздің мұра­ты­мыз – Мәңгілік Еліміздің асқақ бол­мысын ая­лап, 21 ғасыр­дың төріне озды­ру.

Пер­вое до­сто­я­ние. На­ша свя­щен­ная и до­стой­ная стра­на – Мәңгілік Ел. Бо­лее че­тыр­на­дца­ти ты­сяч ки­ло­мет­ров бес­спор­ных гра­ниц спа­я­ли на­шу Ро­ди­ну в еди­ный мо­но­лит. Они ста­ли ру­бе­жа­ми доб­ро­со­сед­ства со все­ми со­пре­дель­ны­ми стра­на­ми.

Екінші қазы­на – Ел бірлігі. Біз туған елімізді бейбітшіліктің бесігіне ай­нал­ды­ра білдік. Ты­ны­штық арқылы тұрақты­лық, та­ту­лық арқылы тұта­стық төрімізге озды. Бар­ша эт­но­стар ел иесі – қазақ ұлты­ның маңына ұйы­сты. Тегі бөлек болған­мен тілегі бір, қаны бөлек болған­мен жа­ны бір тұтас ха­лық бол­ды. Бірлік, бе­ре­ке – біздің ба­сты бай­лығымыз, құн жет­пес қазы­на­мыз. Тұғыры­мыз – ты­ны­штық, тірегіміз – тұрақты­лық, тілегіміз – та­ту­лық бол­са еліміз та­рих төрінен та­бы­ла­ды.

Неза­ви­си­мость спло­ти­ла на­род под еди­ным ша­ны­ра­ком Ас­сам­блеи - хра­ни­те­ля ми­ра и со­гла­сия. На­ше ду­хов­ное един­ство – глав­ный фун­да­мент свет­ско­го го­су­дар­ства и об­ще­ства.

Үшінші қазы­на – тәуелсіздікпен бірге түле­ген төл мәде­ни­етіміз бен туған тіліміз. Азаттықпен бірге ұлт­тық рухы­мыз асқақта­ды, мәде­ни­етіміз мәңгілік құнды­лыққа ай­нал­ды. Ата дініміз ора­лып, ана тіліміз тұғыры­на қон­ды. Қазақ тілі еліміздің мем­ле­кеттік тілі ғана емес, түркі әлемінің же­текші тілдерінің біріне ай­на­лып ке­леді. Ай­мақтарға са­пар­ла­рым­ның бірінде Ас­сам­бле­я­ның қазақша еркін сөйлейтін бір өкілі: "Мен мем­ле­кеттік тілді меңге­ру­мен бірге 25-тен астам түркі тілдес ха­лықтың мәде­ни­етіне есік аштым" де­ген еді.

Қазір қазақ тілін көрші ел­дер­ден өзге Әзірбай­жан мен Ар­ме­ния, Бе­ла­русь, Поль­ша, Ма­жар­стан, Оңтүстік Ко­рея, Гер­ма­ния, Ұлы­бри­та­ния, АҚШ мем­ле­кет­терінің белді оқу орын­да­рын­да оқыта­ды. Бұл мем­ле­кет­тердің қата­ры жыл өткен сай­ын то­лығуда. Әйгілі Кем­бридж уни­вер­си­тетінде қазақ тілі, та­рихы мен мәде­ни­еті ту­ра­лы ар­найы пән бар. Осы­ның бар­лығы Қазақ тілін өзіміздің құрмет­тей ба­ста­уы­мы­здың және оған қажеттілік күн са­нап ар­та түскенін көрсе­теді. Мем­ле­кеттің са­я­са­ты қазақ тілінің мәрте­бесін нығай­тып, оның қол­да­ну ая­сын кеңей­те түсті. Ол отан­дық ақпа­рат құрал­да­ры­ның, мем­ле­кеттік қыз­меттің, ин­тер­неттің, ғылым мен білімнің тіліне ай­нал­ды. Оқушы­лар мен сту­дент­тердің ба­сым көпшілігі қазақ тілінде білім алу­да. Қазір бар­ша қазақстан­дықтар­дың 70 про­центі мем­ле­кеттік тілді меңгер­ген.

Тәуелсіздіктің арқасын­да ұлт­тық мәде­ни­етіміз қай­та жаңғыр­ды. "Мәде­ни мұра" бағдар­ла­ма­сын жүзе­ге асы­рып, кет­кенімізді келтірдік, кемдігімізді тол­тыр­дық. Көмбе­лерімізді ар­шып, та­рихы­мы­зды түгел­дедік. Қазақтың асқақ өнері мен бай мәде­ни мұра­сы әлем халқының ру­ха­ни бай­лығына қосыл­ды.

Төртінші қазы­на: ин­ду­стри­ал­ды – ин­но­ва­ци­я­лық эко­но­ми­ка. Ин­ду­стри­а­лық бағдар­ла­ма – біздің эко­но­ми­ка­мы­здың бо­ла­шағы.

Се­год­ня бо­гат­ства на­шей зем­ли при­над­ле­жат и слу­жат все­му на­ро­ду, со­зда­ют усло­вия для по­сто­ян­но­го по­вы­ше­ния на­род­но­го бла­го­со­сто­я­ния. По оцен­кам меж­ду­на­род­ных экс­пер­тов, в этом го­ду Ка­зах­стан за­нял 19-е ме­сто в ми­ро­вом рей­тин­ге по управ­ле­нию ми­не­раль­ны­ми ре­сур­са­ми. Мы хо­ро­шо усво­и­ли уро­ки гло­баль­ных кри­зи­сов. В ХХI ве­ке путь всех успеш­ных на­ций опре­де­ля­ют ин­ду­стри­аль­ная мощь и ин­но­ва­ции. По­это­му вы­со­кие ре­зуль­та­ты ин­ду­стри­аль­но - ин­но­ва­ци­он­но­го раз­ви­тия – это глав­ный во­прос эко­но­ми­че­ской проч­но­сти Неза­ви­си­мо­сти Ка­зах­ста­на. Вы­пол­няя первую "пя­ти­лет­ку" ин­ду­стри­а­ли­за­ции, мы по­стро­и­ли 700 со­вер­шен­но но­вых пред­при­я­тий, на ко­то­рых бы­ло со­зда­но бо­лее 200 ты­сяч ра­бо­чих мест. На это мы за­тра­ти­ли 2 трлн 100 млрд тен­ге, но эти пред­при­я­тия толь­ко в это­му го­ду вы­да­ли 2 трлн 300 млрд тен­ге. Та­ким об­ра­зом, вло­же­ния уже оку­па­ют­ся.

Бесінші қазы­на: Ұлт­тық бай­лығымы­здың, әл-ауқаты­мыз бен әле­уетіміз түп негізі – Жал­пыға Ор­тақ Еңбек Қоғамы.

Об­ще­ство Все­об­ще­го Тру­да - пер­во­ос­но­ва на­ци­о­наль­но­го бо­гат­ства. Кро­пот­ли­вым тру­дом мы до­стиг­ли все­го, что сей­час име­ют Ка­зах­стан и ка­зах­стан­цы. Труд де­ла­ет бла­го­род­ным каж­до­го че­ло­ве­ка, а стра­ны ве­ли­ки­ми. Об­ще­ство Все­об­ще­го Тру­да – это на­ша ка­зах­стан­ская идея, вы­ра­бо­тан­ная в слож­ной ра­бо­те по укреп­ле­нию Неза­ви­си­мо­сти.

Ал­тын­шы қазы­на: еліміздің жүрегі, тәуелсіздігіміздің бойтұма­ры, әсем қала­мыз – Аста­на.

Се­год­ня Аста­на – это ар­хи­тек­тур­ное во­пло­ще­ние го­су­дар­ствен­ной мо­щи. В ее но­вых квар­та­лах, пло­ща­дях, пар­ках и ше­дев­рах зод­че­ства, как в зер­ка­ле, от­ра­жа­ет­ся Ве­ли­кая Ис­то­рия на­шей Неза­ви­си­мо­сти. По­это­му лю­бовь к Астане - это сы­нов­нее чув­ство каж­до­го ка­зах­стан­ца к на­шей об­щей Ро­дине – Рес­пуб­ли­ке Ка­зах­стан. Это аль­фа и оме­га Но­во­го Ка­зах­стан­ско­го Пат­ри­о­тиз­ма.

Жетінші қазы­на: Қазақ елінің абы­рой­ын асқақта­тып, бүкіл әлемді мой­ын­датқан жаһан­дық жа­у­ап­кершілігі мен бар­ша адам­заттық ба­ста­ма­ла­ры.

С пер­вых дней Неза­ви­си­мо­сти на­ша стра­на яви­ла се­бя ми­ру от­вет­ствен­ной су­ве­рен­ной дер­жа­вой. Меж­ду­на­род­ное со­об­ще­ство вы­со­ко це­нит на­ши ини­ци­а­ти­вы об укреп­ле­нии гло­баль­ной ядер­ной без­опас­но­сти, диа­ло­ге куль­тур и ре­ли­гий. В ны­неш­нем го­ду Ка­зах­стан внес свой вклад в до­сти­же­ние про­ры­ва в пе­ре­го­вор­ном про­цес­се о ядер­ной про­грам­ме Ира­на. Два ра­ун­да мно­го­сто­рон­них пе­ре­го­во­ров, про­шед­ших в Ал­ма­ты, во мно­гом рас­то­пи­ли лед недо­ве­рия, что при­ве­ло к до­го­во­рен­но­стям в Же­не­ве. Аста­на ве­дет под­го­тов­ку к про­ве­де­нию Все­мир­ной вы­став­ки ЭКС­ПО- 2017. Все это непре­хо­дя­щее до­сто­я­ние на­шей Неза­ви­си­мо­сти, ее ре­аль­ные пло­ды и пер­спек­ти­вы.

Жылға бергісіз күндер, ғасырға бергісіз жыл­дар бо­ла­ды. Біз үшін өткен 22 жыл дәл осын­дай ке­зең. Біз үйре­нетін ұлт­тан, үйре­тетін ұлтқа, жығуға емес, жығыл­мауға ұмты­ла­тын ел­ге ай­нал­дық. Бүгінгі ісімізге қарап ер­теңгі ұрпақ бізге баға бе­ретін бо­ла­ды. Осы Жеті Қазы­на­мы­зды дәріптеп, да­мы­та білсек ұрпақ ал­дын­да жүзіміз жарқын, ме­рейіміз үстем бо­ла­ды.

Біз "Қазақстан 2050" стра­те­ги­я­сы­ның ұлы мақсат­та­ры­на ұмтыл­дық. Әлемнің ең да­мыған 30 мем­ле­кетінің қата­ры­на қосы­луға қадам ба­стық. Оған бізді ада­стыр­май апа­ра­тын жалғыз ғана жа­рық жұлды­зы­мыз – Темірқазығымыз бар. Ол – тәубе қыла­тын, тәу ететін біздің ұлы Тәуелсіздігіміз. Тәуелсіздік – жа­сам­паз халқымызға сарқыл­мас қуат бе­ретін, көзіне нұр, көңіліне шуақ құятын кәусар бұлағымыз. Біз ке­меңгерлігі мен көре­гендігі, бірлігі мен біре­гей мақсат­керлігі қатар өрілген Мәңгілік Елімізді мақтан тұта­мыз. Тәуелсіздіктің туын тігу бақыты мен оны ба­ян­ды етіп, нығай­ту міндеті біздің маңдай­ы­мызға жа­зыл­ды.

Біз Мәңгілік Елдің ірге­та­сын қала­дық. Мәңгілік Елдің жүрегіне ай­налған мәңгілік Аста­на­мы­зды тұрғыздық. Мәңгілік мызғымас эко­но­ми­ка қалып­та­сты­рып, Мәңгілік өшпес жыл­на­ма жа­з­дық. Мәңгілік бо­ла­шаққа жол сал­дық. Осы­ның бар­лығы тәуелсіздігіміздің тар­туы, азаттығымы­здың асыл қазы­на­сы. Тәуелсіздігіміз тұғыр­лы, елдігіміз ғұмыр­лы бол­сын! Мәңгілік Еліміздің кел­беті сәнді, еңбегі мәнді бол­сын! Күллі халқымызға бе­ре­келі бірлік пен ба­ян­ды тірлік тілеймі